Kredyty we frankach szwajcarskich (CHF) były formą finansowania, która zdobyła dużą popularność w Polsce na początku XXI wieku. Polegały na zaciąganiu zobowiązań w obcej walucie, co miało przynieść korzyści w postaci niższego oprocentowania oraz stabilności szwajcarskiego franka. Wielu kredytobiorców decydowało się na takie rozwiązanie, licząc na niższe raty w porównaniu z kredytami udzielanymi w złotówkach, niektórzy nie mieli jednak wyboru, kredyt ten był często proponowany osobom, które nie posiadały zdolności kredytowej do zawarcia umowy kredytu w złotówce. Gwałtowne umocnienie się franka spowodowało znaczący wzrost zadłużenia, prowadząc do trudności finansowych wielu osób.
Czym jest kredyt frankowy?
Kredyt frankowy to rodzaj kredytu hipotecznego, w którym kwota zobowiązania wyrażona jest w walucie obcej – franku szwajcarskim (CHF), a nie w polskich złotych (PLN). Wyróżniamy dwa typy takich kredytów:
- Kredyty indeksowane (waloryzowane) do CHF – kwota kredytu wyrażona jest w PLN, ale jest ona przeliczana na CHF według kursu z dnia uruchomienia kredytu.
- Kredyty denominowane w CHF – kwota kredytu od początku wyrażona jest w CHF lub jej równowartości w PLN.
W obu przypadkach wypłata środków i spłata rat odbywa się w złotówkach, ale ich wysokość zależy od aktualnego kursu CHF/PLN.
Dlaczego kredyty frankowe były popularne?
Kredyty frankowe zyskały na popularności w Polsce na początku XXI wieku, szczególnie w latach 2004-2008. Ich atrakcyjność wynikała z kilku czynników:
- Niskie oprocentowanie – na oprocentowanie kredytu w CHF składała się marża Banku oraz LIBOR, co przekładało się na niższe oprocentowanie kredytów w CHF w porównaniu do kredytów w PLN, których oprocentowanie było ustalane w oparciu o WIBOR.
- Stabilność franka szwajcarskiego – CHF uważany był za bezpieczną i stabilną walutę, co dawało poczucie pewności kredytobiorcom.
- Agresywne kampanie reklamowe banków – instytucje finansowe intensywnie promowały kredyty frankowe jako korzystne i bezpieczne rozwiązanie.
- Łatwiejszy dostęp do finansowania – część klientów nie spełniała kryteriów przyznania kredytu w PLN, ale mogła uzyskać kredyt w CHF.
Niestety, wielu kredytobiorców nie było w pełni świadomych ryzyka związanego z wahaniami kursów walutowych i potencjalnym wzrostem kosztów obsługi zadłużenia.
Problemy z kredytami frankowymi
Główne problemy związane z kredytami frankowymi ujawniły się po wybuchu kryzysu finansowego w 2008 roku i gwałtownym umocnieniu się franka szwajcarskiego względem złotówki. Skutki tych wydarzeń odczuwalne są do dziś. Umocnienie CHF spowodowało znaczący wzrost wysokości rat, często przekraczający możliwości finansowe kredytobiorców. Mimo regularnej spłaty zobowiązań, saldo kredytu wyrażone w PLN często przewyższa początkową kwotę kredytu. Kolejnym problemem są klauzule abuzywne w umowach – wiele umów kredytowych zawierało niejasne i niekorzystne dla klientów zapisy (klauzule niedozwolone), które mogą być podstawą do ich unieważnienia. Wysokie saldo kredytu utrudnia również sprzedaż obciążonej nieruchomości i całkowitą spłatę zobowiązania. Skala problemów jest ogromna – szacuje się, że w Polsce jest około 700 tys. kredytobiorców frankowych, a sprawy sądowe z ich udziałem należą do najczęściej rozpatrywanych.
Aktualna sytuacja prawna
W ostatnich latach sytuacja prawna frankowiczów uległa znaczącej poprawie. Kluczowe znaczenie miały w tym zakresie orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) i Sądu Najwyższego (SN):
- Wyrok TSUE z 3 października 2019 r. (C-260/18) – uznał za niedozwolone klauzule przeliczeniowe stosowane przez banki i dał możliwość unieważnienia umów kredytowych.
- Uchwała SN z 25 marca 2021 r. (III CZP 6/21) – dopuściła możliwość dochodzenia roszczeń od banków z tytułu nienależnie pobranych świadczeń po unieważnieniu umowy.
- Uchwała SN z 8 grudnia 2022 r. (III CZP 13/22) – rozstrzygnęła najważniejsze kwestie sporne na korzyść kredytobiorców, m.in. w zakresie rozliczeń po unieważnieniu umowy.
- Uchwała SN z 25 kwietnia 2024 r. – kompleksowo uregulowała zasady rozstrzygania sporów frankowych, potwierdzając linię orzeczniczą korzystną dla frankowiczów.
Dzięki tym orzeczeniom i korzystnym zmianom w prawie (np. w zakresie właściwości sądów), frankowicze mają obecnie dużo silniejszą pozycję w sporach z bankami. W 2023 r. aż 97% wyroków sądów I instancji i 99% wyroków sądów apelacyjnych było korzystnych dla kredytobiorców.
Co mogą zrobić frankowicze?
Osoby posiadające kredyt frankowy mają obecnie do wyboru kilka opcji działania:
- Pozew o ustalenie nieważności umowy kredytowej i o zapłatę – to najczęściej wybierana i potencjalnie najbardziej korzystna droga. W przypadku wygranej, kredytobiorca zostaje zwolniony z obowiązku dalszej spłaty rat i może domagać się zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.
- Ugoda z bankiem – niektóre banki oferują możliwość zawarcia ugody i przewalutowania kredytu na PLN. To rozwiązanie pozwala uniknąć procesu sądowego, ale wiąże się z dalszą spłatą kredytu.
- Kontynuacja spłaty na dotychczasowych zasadach – ta opcja obarczona jest ryzykiem dalszego wzrostu kursu CHF/PLN i nie rozwiązuje problemu niekorzystnych zapisów w umowie.
Wybór najlepszej drogi zależy od indywidualnej sytuacji kredytobiorcy i wymaga dokładnej analizy umowy kredytowej. Warto skorzystać w tym zakresie z pomocy wyspecjalizowanych kancelarii prawnych, które mają doświadczenie w prowadzeniu spraw frankowych.
| Opcja działania | Zalety | Wady |
| Pozew | Szansa na unieważnienie umowy i zwrot nienależnych świadczeń | Długi czas trwania procesu, koszty obsługi prawnej |
| Ugoda z bankiem | Uniknięcie procesu sądowego, przewalutowanie kredytu na PLN/częściowe umorzenie zobowiązania | Konieczność dalszej spłaty kredytu |
| Kontynuacja spłaty | Brak dodatkowych działań | Ryzyko wzrostu rat, brak rozwiązania problemu klauzul abuzywnych |
Frankowicze – od pułapki kredytowej do wygranej w sądzie
Kredyty frankowe okazały się wielkim wyzwaniem dla polskiego sektora bankowego i źródłem problemów dla setek tysięcy kredytobiorców. Dzięki korzystnym zmianom w orzecznictwie i prawie, frankowicze mają obecnie duże szanse na wygranie sporu z bankiem i uwolnienie się od toksycznego kredytu. Kluczowe znaczenie ma w tym zakresie wybór odpowiedniej strategii działania i skorzystanie z fachowej pomocy prawnej.
Zachęcamy do skontaktowania się z naszymi doświadczonymi specjalistami.
Nasi prawnicy zapewnią pełną analizę Twojej dokumentacji bankowej, aby ustalić najlepsze kroki prawne w Twojej sprawie. Reprezentujemy klientów przed sądami oraz w postępowaniach mediacyjnych i egzekucyjnych, dbając o Twoje interesy na każdym etapie procesu. Naszym priorytetem jest ochrona przed bezpodstawną egzekucją nieruchomości i pozbawienie tytułów wykonawczych.