Regulacje prawne przeszły szereg istotnych zmian w ostatnich miesiącach, mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa konsumentów oraz dostosowanie przepisów do zmieniającej się rzeczywistości. Poniżej przedstawiamy najważniejsze aktualizacje oraz ich interpretację, według stanu na dzień 17 września 2024 roku.
Zastrzeżenie numeru PESEL – nowe narzędzie ochrony konsumentów
Pełna wersja blokady numeru PESEL obowiązuje od 1 czerwca 2024 roku. Od tego momentu banki, SKOK-i, instytucje pożyczkowe i notariusze są zobowiązani do respektowania tej blokady. Podstawą prawną jest Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości.
Blokada PESEL ma na celu utrudnienie życia przestępcom, którzy wykorzystują skradzione dane osobowe do zaciągania zobowiązań finansowych. Dodatkowo mechanizm ten może pomóc w ochronie majątku osób starszych przed oszustwami socjotechnicznymi. Zastrzeżony PESEL uniemożliwi wzięcie kredytu, pożyczki, wydanie duplikatu karty SIM, czy przeprowadzenia transakcji u notariusza, np. sprzedaży nieruchomości.
Według danych Ministerstwa Cyfryzacji, w ciągu pierwszych trzech miesięcy funkcjonowania systemu do rejestru zastrzeżeń PESEL trafiło ponad 500 tysięcy zgłoszeń. To pokazuje, jak duże jest zapotrzebowanie na tego typu rozwiązania.
Wakacje kredytowe 2024 – zasady obowiązujące od marca
Od marca 2024 roku obowiązują nowe zasady udzielania wakacji kredytowych. Zgodnie z nowelizacją ustawy, kredytobiorcy mogą skorzystać z odroczenia 4 rat w 2024 roku – raz w marcu i jednokrotnie w każdym z kolejnych kwartałów.
Istotną zmianą jest wprowadzenie warunków uprawniających do odroczenia rat:
- wartość kredytu nie przekracza 1 200 000,00 zł;
- kredyt został udzielony w złotych;
- umowa została zawarta przed 1 lipca 2022 r. w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych;
- średnia arytmetyczna wartość wskaźnika RdD przekracza 30% (stosunek wielkości raty do dochodu, czyli stosunek raty kredytu do dochodów netto gospodarstwa domowego z ostatnich 3 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku)
albo
- wnioskodawca na dzień składania wniosku ma co najmniej troje dzieci na utrzymaniu.
To rozwiązanie ma na celu ograniczenie możliwości zawieszenia spłat przez osoby, których sytuacja finansowa nie uległa pogorszeniu. Podstawą prawną jest Ustawa z dnia 12 kwietnia 2024 r. o zmianie ustawy o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej oraz ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom.
Wnioski o wakacje kredytowe można składać od 15 maja 2024 roku. Należy je złożyć online lub w siedzibie banku, dołączając wymagane dokumenty, takie jak oświadczenie o spełnieniu kryteriów dochodowych, zaświadczenia o dochodach za ostatnie trzy miesiące oraz dokumenty potwierdzające liczbę dzieci, jeśli dotyczy.
Zmiany w outsourcingu bankowym – wdrażanie przepisów DORA
Rozporządzenie DORA oficjalnie weszło w życie 16 stycznia 2023 roku, jednak jego pełne stosowanie rozpocznie się 17 stycznia 2025 roku. W międzyczasie obowiązuje 24-miesięczny okres przejściowy, który daje instytucjom finansowym czas na dostosowanie swoich działań do nowych wymogów. Ten okres przejściowy pozwala podmiotom sektora finansowego oraz dostawcom usług ICT na dokładne zrozumienie i wdrożenie przepisów DORA.
Podstawą prawną jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2554 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie operacyjnej odporności cyfrowej sektora finansowego.
Nowe regulacje dotyczą m.in.:
- Procedur zarządzania ryzykiem
- Testowania odporności na cyberataki
- Zgłaszania incydentów
- Udostępniania informacji o zagrożeniach
Banki w Polsce są obecnie w trakcie dostosowywania swoich procedur i systemów informatycznych do nowych wymagań.
Nowe obowiązki informacyjne banków – pierwsze doświadczenia
10 lipca 2024 roku Minister Finansów wydał Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 lipca 2024 r. w sprawie informacji dotyczących działalności banków związanej z lokatami strukturyzowanymi. Zgodnie z nim, od 2 sierpnia 2024 roku banki są zobowiązane do przekazywania klientom szczegółowych informacji na temat oferowanych lokat strukturyzowanych. Zakres wymaganych danych obejmuje m.in. warunki, od których uzależniona jest wypłata odsetek lub świadczeń dodatkowych, walutę lokaty, łączną wartość wpłaconych środków oraz liczbę klientów w okresie sprawozdawczym, a także łączną wartość zakończonych lokat i zobowiązań banku z tytułu aktywnych lokat na koniec okresu sprawozdawczego.
Pierwsze doświadczenia po ponad miesiącu obowiązywania rozporządzenia pokazują, że banki dostosowały się do nowych wymogów informacyjnych. Klienci otrzymują teraz bardziej szczegółowe i przejrzyste informacje na temat lokat strukturyzowanych, co ułatwia im podejmowanie świadomych decyzji inwestycyjnych. Jednocześnie, niektóre banki sygnalizują, że dostosowanie systemów informatycznych i procedur do nowych wymagań wiązało się z pewnymi wyzwaniami organizacyjnymi i technicznymi.
Adaptacja banków do nowych regulacji – proces wdrażania przepisów
Zmiany w przepisach wprowadzone w 2024 roku są już w pełni wdrożone lub znajdują się na zaawansowanym etapie implementacji. Blokada PESEL, nowe zasady wakacji kredytowych, przepisy DORA i rozszerzone obowiązki informacyjne – to kluczowe elementy nowego ładu w polskim sektorze bankowym. Pierwsze doświadczenia pokazują, że zmiany te przynoszą wymierne korzyści w zakresie bezpieczeństwa konsumentów i transparentności ofert, choć nie brakuje też głosów krytycznych. Pełna ocena skutków tych regulacji będzie możliwa dopiero w dłuższej perspektywie czasowej.
Jeśli masz pytania dotyczące nowych przepisów lub potrzebujesz pomocy w interpretacji konkretnych regulacji, zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami. Oferujemy profesjonalne doradztwo prawne w zakresie prawa bankowego i finansowego.